D vitamini, kemik sıhhatinin korunması, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve bedenin kalsiyumu emmesi için hayli değerli bir vitamindir. Lakin, çok ölçüde alındığında D vitamini bedende toksik tesirlere yol açabilir.
D VİTAMİNİ NEDİR VE NEDEN KIYMETLİDİR?
D vitamini, beden için gerekli bir yağda çözünen vitamindir. Güneş ışığına maruz kalındığında cilt tarafından üretilebilmesinin yanı sıra, kimi yiyeceklerde doğal olarak bulunur ve öbür besinler D vitamini ile zenginleştirilmiştir. D vitamini, kemiklerin güçlü kalmasına yardımcı olmak için kalsiyumun emilmesini sağlar, bağışıklık sistemini dayanaklar ve kas işlevlerini düzgünleştirir.
D vitamini doğal olarak kimi besinlerde bulunur ve birçok besin bu vitaminle zenginleştirilmiştir. İşte D vitamini açısından varlıklı birtakım besinler:
Yağlı balıklar (Somon, uskumru, sardalya, ton balığı)
Balık yağı (Özellikle morina karaciğeri yağı)
Yumurta sarısı
Güçlendirilmiş süt ve süt eserleri (Süt, yoğurt, peynir)
Güçlendirilmiş bitkisel sütler (Badem sütü, soya sütü, pirinç sütü)
Güçlendirilmiş portakal suyu
Mantarlar (Shiitake mantarı ve güneşte kurutulmuş öbür mantarlar)
Sığır karaciğeri
Bu besinlerin sistemli ve kâfi ölçüde tüketimi, bedenin muhtaçlık duyduğu D vitaminini karşılamak için kıymetlidir. Lakin çok tüketim, çeşitli sıhhat meselelerine yol açabilir.
AŞIRI D VİTAMİNİ TÜKETİMİNİN ZARARLARI
Aşırı D vitamini alımı, bedende hipervitaminoz D ismi verilen toksik bir duruma yol açabilir. Bu çoklukla D vitamini desteklerinin çok tüketimiyle bağlı olsa da, D vitamini açısından varlıklı besinlerin çok tüketimi de risk oluşturabilir.
D Vitamini Toksisitesinin Belirtileri
Hiperkalsemi (Yüksek Kalsiyum Seviyeleri): Çok D vitamini, bedenin çok fazla kalsiyum emmesine neden olur. Bu durum bulantı, kusma, zayıflık, çok susama ve sık idrara çıkma üzere semptomlara yol açabilir.
Kemik Ağrısı ve Zayıflığı: D vitamini kalsiyum emilimini artırır, lakin çok ölçüde tüketildiğinde kemiklerde kalsiyumun çekilmesine neden olabilir. Bu durum kemik ağrılarına ve kırılgan kemiklere yol açabilir.
Böbrek Taşları: Yüksek kalsiyum düzeyleri, böbreklerde birikerek böbrek taşlarına neden olabilir. Böbrek taşları şiddetli ağrıya yol açabilir ve önemli durumlarda cerrahi müdahale gerektirebilir.
Kalp ve Damar Sorunları: Kanda çok fazla kalsiyum bulunması, damarların kalsifiye olmasına (kireçlenme) neden olabilir. Bu durum kalp krizi yahut felç riskini artırabilir.
Yorgunluk ve Zihinsel Bulanıklık: Hiperkalsemi, zihinsel netliği etkileyerek baş karışıklığı, sonluluk ve çok yorgunluğa neden olabilir.
Sindirim Sorunları: Kabızlık, ishal, mide bulantısı yahut mide ağrısı üzere sindirim sistemiyle ilgili şikayetler de görülebilir.
Aşırı D Vitamini Alımının Bedene Etkileri
İronik bir halde, çok D vitamini kemiklere ziyan verebilir. Yüksek doz D vitamini, bedenin fazla kalsiyum emmesine ve bunun kemiklerden çekilmesine neden olabilir. Bu durum kemik zayıflığı, ağrı ve kırıklara yol açabilir.
Aşırı D vitamini alımı, kandaki kalsiyum düzeylerini yükselterek böbreklerin fazla kalsiyumu filtrelemesine neden olur. Vakitle, bu durum böbrek taşlarına yol açabilir ve böbrek işlevlerini olumsuz etkileyebilir. Şiddetli olaylarda, böbrek hasarı yahut böbrek yetmezliği bile ortaya çıkabilir.
Kanda çok kalsiyum birikimi, damarların sertleşmesine ve arteriyel kalsifikasyon olarak bilinen bir duruma neden olabilir. Bu durum, kalp hastalığı, kalp krizi ve felç üzere önemli kardiyovasküler sorunlara yol açabilir.
AŞIRI D VİTAMİNİ KİMLER İÇİN RİSKLİDİR?
Belirli kümeler, çok D vitamini tüketimi konusunda daha yüksek risk altında olabilirler. Bunlar:
Yüksek doz D vitamini desteği alan bireyler: Destekleri denetimsiz bir biçimde tüketmek, bedendeki D vitamini düzeylerinin süratle toksik düzeylere ulaşmasına neden olabilir.
Bazı tıbbi durumlara sahip bireyler: Hiperparatiroidizm yahut sarkoidoz üzere hastalıklara sahip şahıslar, bedenlerinde fazla faal D vitamini üreterek hiperkalsemi riski taşıyabilirler.
Bebekler ve çocuklar: Küçük çocuklar ve bebekler, bedenlerinin büyüklüğü nedeniyle D vitamini toksisites