Astımın akciğer içi hava yollarında daralmaya neden olan ve ataklarla seyreden kronik bir akciğer hastalığı olduğunu söz eden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Aysu Sinem Koç, “Hava yollarındaki bu daralmanın nedeni, mikrobik olmayan bir cins iltihap nedeniyle hava yolu duvarının şişmesidir. Hastalık tekrarlayan nefes darlığı, nefes alıp verirken ortaya çıkan hırıltı/hışıltı, göğüste baskı hissi ve öksürük üzere belirtilerle kendini gösterir” diye konuştu.
‘OBEZİTE ASTIM İÇİN RİSK FAKTÖRÜDÜR’
Astımın nedenleri hakkında bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Aysu Sinem Koç, “Kişisel risk faktörleri içinde genetik yapı, cinsiyet, obezite, alerjik rinit ve dermatit varlığı ile aile hikayesi varlığı sayılabilir. Çevresel risk faktörleri ise kalıtsal olarak yatkın bireylerde astımın ortaya çıkması ve tartısı üzerinde rol oynar. Bunlar alerjenler tekrarlayan akciğer enfeksiyonları; sigara, puro, pipo, nargile, elektronik sigara dâhil olmak üzere hava yolu ile tüketilen her türlü yabancı husus; kimi ilaçlar, iç ve dış ortam hava kirliliği ve beslenme tarzıdır” sözlerini kullandı.
‘BU BELİRTİLER VARSA ASTIMDAN ŞÜPHELENİLMELİ’
Astımın belirtilerini sıralayan Dr. Öğr. Üyesi Koç, “Nefes darlığı, göğüste sıkışma yahut ağrı, nefes verirken hırıltı (çocuklarda daha yaygın), nefes darlığı, öksürük yahut hırıltı nedeniyle uyku sorunu, soğuk algınlığı yahut grip üzere bir teneffüs yolu virüsü tarafından berbatlaşan öksürük yahut hırıltılı teneffüs ataklarıdır” dedi.
‘HAVANIN SOĞUK VE KURU OLMASI SEMPTOMLARI TETİKLEYEBİLİR’
Bazı insanlarda belli durumlarda astımın belirti ve semptomlarının alevlendiğini işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Koç, bunlara havanın soğuk ve kuru olması, kimyasal dumanlar, gazlar yahut toz üzere unsurların varlığı, polen, küf sporları, hamamböceği atıkları yahut deri parçacıkları ve evcil hayvanlar tarafından dökülen kuru tükürük üzere havadaki unsurlar tarafından tetiklenen alerji kaynaklı astımın örnek olarak verilebileceğini söyledi.
‘TÜRKİYE’DE HER 7-8 ÇOCUKTAN 1’İ ASTIM HASTASI’
Dünyada yaklaşık 300 milyon kadar astımlı hasta olduğunun kestirim edildiğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Koç, “Ülkemizde ise yaklaşık her 12-13 erişkinden biri ve 7-8 çocuktan biri astım hastasıdır. Astımın görülme sıklığı yıllar içinde giderek artmaktadır” dedi.
‘ASTIMIN SEBEBİ ALERJİK YA DA ENFEKSİYON KAYNAKLI OLABİLİR’
Dr. Öğr. Üyesi Koç, sıklıkla birbirine karıştırılabilen astım cinslerini şöyle açıkladı:
“Alerjik astım, teneffüs yoluyla edinilen alerjen unsurların hava yollarının kasılmasına sebep olan bir astım cinsidir. Küf ve polen üzere unsurlar, bu astım çeşidini en çok etkileyen alerjenler ortasındadır. Alerjik olmayan astım ise alerjik olmayan astım çeşidi teneffüs yolu enfeksiyonlarının daima tekrarlaması sonucu ortaya çıkar.
Bu astım tipi alerjen unsurlardan etkilenmez. Bunun dışında, bir de mevsimsel astım vardır. Mevsimsel astım tipi, yılın belli vakitlerinde ortaya çıkar. Alerjik astımda olduğu üzere sebebi alerjenlerdir. Farkı ise mevsimsel astımın sebebinin mevsim kaynaklı alerjenler olması ve yalnızca muhakkak periyotlarda ortaya çıkmasıdır. Örneğin, ilkbaharda ortaya çıkan polenler mevsimsel astımı tetikleyebilir.
Ayrıca halk ortasında pek bilinmeyen, idman sonucu oluşan bir astım çeşidi de vardır. Antrenman sırasında hava yollarının daralması da astıma sebep olabilir. Kişinin nefes alma kapasitesi düşebilir ve astım krizi ortaya çıkabilir. Ağır fizikî aktivite sırasında öksürük, nefes darlığı üzere belirtiler yaşanabilir. Bir başka astım çeşidi ise mesleksel astımdır. Mesleksel astım birtakım meslek kümelerinde meydana gelen kimyasal ve ya ağır kokular soluma üzere durumlarda ortaya çıkabilir.”
‘SONBAHARDA ASTIM ATAKLARI ARTABİLİR’
Astımın çoklukla ilkbahar ve yaz mevsimlerinde polenlerin de çıkmasıyla birlikte daha sık görüldüğünü vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Koç, lakin sonbaharda bilhassa okulların da açılmasıyla birlikte mümkün enfeksiyonlara maruziyetin de astım ataklarını artırabileceği ikazında bulundu.
‘EV İÇİ TOZ DENETİMİ ÖNEMLİ’
Dr. Öğr. Üyesi Koç, astım hastalarının nelere dikkat etmesi gerektiği hakkında ise şunları söyledi:
“Alerjik yakınmaların eşlik ettiği hastalarda mesken içi toz denetimi kıymetlidir. Uyunan ortamda yünlü eşyalar bulunmaması, halı-perde-nevresim vb. eserlerin sık sık yıkanması, toz kaynağı olabilecek peluş oyuncak üzere eşyaların çıkarılması önerilebilir. Üzerinde küf ve mantar üremiş eşyalar konuttan uzaklaştırılmalıdır.
Polen alerjisi varsa, kişi o mevsimlerde alerji ilaçları ile desteklenmelidir. Özgül evcil hayvan alerjisi yoksa ve evcil hayvanla tıpkı ortamda bulunma ile yakınmalarda kötüleşme olmuyorsa, birlikte yaşanması sorun olmayacaktır. Astımlı hastalar elektronik sigara dâhil hiç sigara içmemeli ve sigara içilen ortamlarda bulunmamalıdır. Astımlı hastalar teneffüs yolu hastalıklarına daha kolay yakalanırlar.
Bu yüzden her yıl eylül- ekim aylarında grip aşısı yaptırmaları uygun olur. Enfeksiyon durumlarında uygun antibiyotik yanında ilaç dozları artırılır. Kimi astımlı hastalarda reflü eşlik edebilir, yakınması varsa reflü tedavisi yapılmalıdır. Astımlı hastalarda kilo denetimi çok kıymetlidir, obeziteden kaçınılmalı, sağlıklı sonlarda kilolarda olunmalıdır. Gebelik planlanıyorsa ilaç dozları ve çeşitleri denetim edilmelidir.”
‘ASTIMLI HASTALAR KOAH’A DAHA KOLAY YAKALANIYOR’
Astımın öteki hastalıkları da tetikleyebileceğini lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Koç, “En sık alerjik rinit, alerjik sinüzit, ürtiker, reflü ile birlikte seyreder. Sigara içen astımlı hastalar daha sık KOAH’a yakalanmaktadırlar. Genetik yatkınlığı olan bireylerde alerjiyi azaltmak zordur. Çocukluk çağından itibaren sigaradan uzak durmak, hava kirliliğinden kaçınmak yarar sağlayabilir” diye konuştu.
‘REFLÜ DE ÖKSÜRÜK NEDENLERİ ARASINDA’
Astımın yol açtığı öksürük atakları ile başa çıkmak için de tekliflerde bulunan Dr. Öğr. Üyesi Koç, “Enfeksiyon hastalıklarına karşı bağışıklama (örneğin mevsimsel grip) astımlı hastalar için yararlıdır. Öksürük krizi anında astım hastalarının kendi kullandıkları denetim edici ilaçları yahut kurtarıcı ilaçlarını kullanması gerekebilir. Şayet sinüzit gibisi bakteriyel bir enfeksiyon varsa antibiyotik kullanımı gerekebilir. Reflü de öksürük nedenleri ortasındadır, reflü yapan besinlerden uzak durmak, mide boş uyumak öksürüğü azaltabilir. Öksürüğü tetikleyen keskin kokular, toz, sigara gibisi tetikleyicilerden uzak durulmalıdır” sözlerini kullandı.