Bahçeli kadar şahin Santos barış açılımını nasıl başardı: Kolombiya dersleri

Evrensel Gazetesi muharriri Yücel Demirer, “Ahmet Özer’in tutuklanması ve Kolombiya barış sürecinden dersler” başlıklı bir yazı kaleme aldı. Yazısında MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin terör örgütü elebaşı Abdullah Öcalan’a yönelik “Meclis’te konuşsun” çıkışına ve CHP’li Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer’in “terör örgütüne üye olmak”tan tutuklanmasına değinen Demirer, başladığı varsayılan yeni ‘Çözüm Süreci’ne dair Kolombiya örneği verdi.

“Devlet Bahçeli’nin beklenmedik daveti siyasal ortamı altüst etti” tabirini kullanan Demirer, “Umut hakkı” kavramının Bahçeli tarafından vurgulanmasının ve terör örgütü elebaşı Öcalan’a yıllar sonra görüş yaptırılmasının yeni bir tahlil sürecinin başlatılmış olduğu yolundaki iddiaları güçlendirdiğini öne sürdü. Demirer ayrıyeten, “Ancak, Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer’in tutuklanıp belediyeye kayyım atanması ‘barış ve çözüm’ konusunda verilmiş olan sinyallerin Erdoğan rejiminin siyasal çıkarını gözettiği tarafındaki kuşkuları güçlendirdi” dedi.

“KOLOMBİYA BARIŞI YÜREK VERİYOR”

Yazısında Kolombiya’daki süreci hatırlatıp aktaran Demirer şunları söyledi:

“2024 bahar aylarından bu yana Abdullah Öcalan ile sürdürülmekte olan temasın devlet katında bir ‘başlangıç aşaması’ olarak tanımlanıp tanımlanmadığını, görüşme gündemine nelerin girdiğini, alandaki çatışmaların görüşmeleri engellememesi yolunda karar verilip verilmediğini, müzakere masasına kimlerin oturacağını, görüşmelerin nerede sürdürüleceğini, ‘üçüncü taraf desteği’ öngörüldüyse hangi ülkelerin sürece katılacağını, bayan iştirakine ihtimam gösterilip gösterilmediğini, hususun uzmanlarından yardım alınıp alınmadığını bilmiyoruz. Barış süreçlerinin tabiatı gereği bunları şimdilik bilmememiz olağan olsa da, kıymetini hatırlatmak boynumuzun borcu.

Devlet Bahçeli kadar şahin Juan Manuel Santos idaresi altında ve bizim yaşadığımız kadar çetin bir çatışma sürecinde ulaşılan Kolombiya barışı cüret veriyor. Fakat Kolombiya tecrübesinde ne DEM Parti’ye yönelik ‘Köprüden evvelki son çıkış’ tehdidine ne de Ahmet Özer’in tutuklanmasına emsal akıl dışılıklar yer almıyor. Halkların ikna edilmesinin barış süreçlerinin kritik bir kesimi olduğunun ve zayıflamış siyasal iktidarların ayakta kalmaları için bir hareket alanı olmadığının unutulmaması gerekiyor”

“KOLOMBİYA DERSLERİ”

Demirer Kolombiya’daki süreci ise şu sözlerle aktardı:

“Kolombiya Cumhuriyeti ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri-Halk Ordusu (FARC-EP) ortasında 2012 eylülünde başlayıp 24 Ağustos 2016’da sonuçlanan barış görüşmeleri, silahlı çatışmaların müzakere yoluyla tahlili konusunda değerli bir örnek oluşturdu. Mutabakat 2 Ekim 2016 tarihinde yapılan referandumda yüzde 50.2’lik bir oranla reddedildiyse de, yapılan tenkitler doğrultusunda revize edilmiş olan yasa kasım 2016’da kabul edilerek yürürlüğe girdi.

Çoğunluğu Havana’da yürütülen barış görüşmeleri, âlâ hazırlanmış ve kapsamlı bir süreç dizaynının müzakereyi nasıl muvaffakiyete ulaştıracağını kanıtlıyor. Tarafların sürece meşruiyet kazandırmak, mümkün tıkanma noktalarını evvelden bertaraf etmek ve karşılıklı inancı artırmak için hazırladıkları yer ve aldıkları tedbirler, uygun niyet kadar sürecin mekaniğinin de kritik bir ehemmiyete sahip oluğunu gösteriyor.

KOLOMBİYA’DA İZLENEN YOL

Norveç Çatışma Tahlili Merkezinde (NOREF) misyon yapan ve Kolombiya barış görüşmelerine katılarak yıllarca emek vermiş Dag Nylander, Rita Sandberg ve Idun Tvedt tarafından hazırlanan ‘Barışı Tasarlamak: Kolombiya Barış Süreci – Designing Peace: The Colombian Peace Process’ başlıklı rapordan öğrendiğimize nazaran süreç aşağıdaki noktalara itina göstererek tasarlanan bir görüşme akışı içinde yürütüldü:

-Ortak bir yer oluşturmak için kapalı bir başlangıç basamağıyla işe başlandı.
-Kısa ve gerçekçi bir gündeme sadık kalındı.
-Hedef “Çatışmayı sona erdirmek” formunda, sonlu bir biçimde tanımlandı.
-Sahadaki çatışma ve gelişmelerin görüşmeleri engellememesine karar verildi.
-Sürecin güvenliğini sağlamak için görüşmeler Kolombiya dışında sürdürüldü.
-Görüşmelerin kapalılığını düzenleyen kurallar getirildi.
-“Her şey üzerinde muahedeye varılana kadar hiçbir şey üzerinde mutabakata varılamaz” prensibi kabul edildi.
-Sürekliliği sağlamak için müzakere toplantıları sık aralıklarla yapıldı.
-Görüşmeler resmi bir orta bulucu olmaksızın, garantör (Küba, Norveç) ve eşlik eden (Venezuela, Şili) ülkelerin üçüncü taraf dayanağı ve kolaylaştırıcılığı ile yürütüldü.
-Birleşmiş Milletler dahil olmak üzere milletlerarası kuruluşların sürece iştirak biçimi dikkatle tasarlandı.
-Hem ülkedeki hem de Havana’daki görüşmelerde sivil toplumu dahil edecek düzenekler oluşturuldu.
-Mağdurların müzakere masasına direkt iştiraki sağlandı.
-FARC üyelerinin Kolombiya’ya giriş ve çıkışları için inançlı sistemler hazırlandı.
-Kadınların iştirakinin sağlanması ve barış sürecinde toplumsal cinsiyet eşitliğine odaklanılması konusuna ihtimam gösterildi.
-Geniş ve temsil kapasitesi yüksek delegasyonlar oluşturuldu.
-Müzakere masasında ve ikili görüşmelerde uzmanlardan kapsamlı bir biçimde yararlanıldı
-Güven arttırıcı önlemler uygulandı.

KOLOMBİYA’DA NELER YAŞANDI

Başlangıcı 1960’ların başına kadar giden çatışmaların sonlandırılması için birinci adımlar 1990’ların başında atılmıştı ve tahlile uzun, sancılı yıllardan sonra ulaşıldı. Bu tarihten başlayarak yapılan görüşmelerin akabinde FARC dışındaki gerilla örgütlerinden birkaçı silah bıraktı. FARC ile önemli bir barış arayışı ise 1999-2002 yılları ortasında yaşandı. Lakin birinci kademede müzakerelerden bir sonuç çıkmadı; şiddet ağırlaştı ve binlerce insan hayatını kaybetti.

Yaşanan hayal kırıklığı ortamında gerilla faaliyetlerine karşı sert tedbirler alınması gerektiğini savunan Alvaro Uribe, 2002 mayısında cumhurbaşkanı seçildi. Uribe devrinde uygulanan sert siyasetler yanında, silah bırakanlara yönelik af düzenlemeleri de yapıldı. Atılan adımlar FARC’ın askeri kapasitesinde ve aktiflik alanında önemli gerilemelere neden oldu ve yapılan yasal düzenlemelerle Uribe 2006’da tekrar seçildi. FARC, yediği darbelere karşın askeri olarak ayakta kalmayı ve kent merkezlerinde gerçekleştirdiği sansasyonel hareketlerle bunu kitlelere göstermeyi başardı. Şiddet ve meyyit sayısının tepe yaptığı Uribe devrinde, resmi bir barış süreci başlatılmamış olsa da, gayriresmi temaslar gizlice yürütülüyordu.

2010 yılında savunma bakanıyken aday olan Juan Manuel Santos, Uribe’nin sert siyasetlerini sürdüreceği vaadiyle cumhurbaşkanlığına seçildi. Misyona geldikten sonra FARC’a vurulan büyük bir darbeye; Kumandan Mono Jojoy’un (Victor Juilo Suarez Rojas) öldürülmesine imza attı. Seçilmesinden sonra yaptığı birinci konuşmada diyalog ve barışın gerekliliğine vurgu yapmış olan Santos, güvenlikçi siyasetlerin prim yaptığı bir devirde ve şahin bir politik kimliğe sahip olmasına karşın 2011 baharında başlayan ön toplantıların yolunu açtı.

Kolombiya’da ‘barış’a inişli çıkışlı evrelerden geçilerek ulaşıldı. Pek çok zeki ve hamasetli adımla gayeye giden yolun açık kalması sağlandı. İtimat verici bir jest olarak Cumhurbaşkanı Santos’un gazeteci kardeşi Enrique Santos birinci teması kuran ve üç bireyden oluşan görüşmeci kümeye atandı. FARC ise birinci görüşmelerden yalnızca birkaç ay sonra kasım 2011’de Lideri Alfonso Cano’nun (Guillermo Leon Saenz Vargas) öldürülmesine karşın, Alfonso Cano’nun vasiyeti doğrultusunda toplantılara devam edeceğini açıkladı”

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir