Aşure sözü “onuncu” manasına gelir. Bu yemek daha çok Muharrem ayının 10’unda yahut Hicri Takvim‘de Muharrem ayının 10’undan sonra yapılır. Muharrem ayı ile olan ilgi yalnızca İslami inançlarda değil, tıpkı vakitte İslam öncesi inançlarda da değerlidir, kimi Sami öyküleri de bu aya atıfta bulunmaktadır.
Geleneksel olarak en az 7 unsurdan oluşması gerektiği söylenir. Kimileri isminden ötürü 10 unsur ile yapılması gerektiğini söyler. Aleviler ise daima 12 husus kullanarak aşure yapar.
AŞURE NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Priscilla Mary Işın’ın Osmanlı Mutfak Sözlüğü kitabında aşure şu formda anlatılıyor:
”Aşure, haşlanmış buğday tanelerinden yapılan bir tatlıdır. Aşurenin kökeni tarıma başlanan birinci periyoda kadar iner. Kutsal sayılan bu yiyeceğin berekete dair inançlarla yakın bir ilişkisi vardır. Aşure, buğday kültürü ile Mezopotamya‘dan yayılmıştır. Bu yüzden Çin’den İngiltere’ye kadar dünyanın birçok ülkesinde aşure gibisi, bayram yahut yeni yıl yemeklerine rastlanır.
Yılın birinci ayı olan Muharrem’in onuncu günü olan âşûrâ, İslam öncesi kutsal sayılarak, o gün yenilen buğday yemeğine ismini vermişti. İslam’ın ortaya çıkmasıyla birlikte aşure yeni manalar kazandı. Şiiler o gün Kerbela‘da öldürülen Hüseyin için yas yemeği olarak, Sünniler de Adem‘in tövbesinin kabul edilmesi, İbrahim‘in ateşten kurtulması, Yakup‘un oğlu Yusuf‘la buluşması ve Nuh‘un gemisinin Cudi dağına oturması üzere çeşitli olaylara dayandırarak aşure yapma geleneğini sürdürdüler.
Türkiye’de Aşure, buğdaydan öteki çeşitli tahıl, bakliyat ve kuruyemişlerle yapılır. Ekseriyetle tatlı olarak yapılsa da birtakım yörelerde etli yahut tuzlu tiplerine de rastlanır. Aşure dağıtmak ise toplumun her bölümünde değerli bir gelenektir.”
Evliya Çelebi‘nin Seyahatname kitabında “Aşure, Muharrem’in onuncu günü yapılması gereken bir aştır.” der
AŞURE NE VAKİT YAPILIR?
Muharrem ayının onuncu günü olarak kabul edilen Aşure Günü ya da Aşura Günü, 2022’de 8 Ağustos Pazartesi gününe denk geliyor.
AŞURE GEREÇLERİ NELERDİR?
Aşure materyali listesi en az 10 çeşitten oluşur; lakin siz gönlünüzden geçen, aşureye yakışan ek malzemeleri ekleyebilirsiniz.
- 2 su bardağı aşurelik buğday
- 2 yemek kaşığı pirinç
- 2 su bardağı haşlanmış nohut
- 2 su bardağı haşlanmış fasulye
- 200 gr kuru kayısı
- 150 gr kuru incir
- 150 gr kuru üzüm
- 150 gr fındık
- 1 tatlı kaşığı karanfil
- 1,5 su bardağı sıcak süt
- 3 su bardağı toz şeker
- 1 fiske tuz
- 1 fiske karabiber
AŞURE NASIL YAPILIR?
- İlk olarak nohut ve fasulyeyi başka farklı haşlayalım.
- Buğdayı yıkayıp, tencereye alalım, üzerine kaynar su ekleyip 10 dk kaynatalım. Çıkan sarı suyu süzelim. Tıpkı süreci bir kere daha yapalım ve suyunu süzelim.
- Daha sonra üzerine 2 litre kadar su ekleyip, 50 dk kadar buğdayı kaynatalım.
- Kuru kayısı ve kuru inciri küçük küçük doğrayalım.
- Ardından doğradığımız bu meyveleri ve kuru üzümü geniş bir kaseye alarak üzerine sıcak su ekleyelim ve bekletelim.
- Arada gerektikçe sıcak su eklemeyi ihmal etmeyin. Suyu azalan buğdaylarımıza biraz daha sıcak su ekleyelim.
- Yaklaşık 50 dakika kadar kaynattığımız ve yumuşayan buğdaya yıkanmış pirinç, pişmiş nohut, haşlanmış fasulye, küçük doğranmış kayısı, incir ve kuru üzümünde suyunu süzerek ekleyelim ve 15 dk kadar kaynatalım.
- Küçük bir cezve içerisine karanfil alalım ve suyu da ekleyerek 10 dakika kadar kaynamaya bırakalım.
- Bu sırada suyu azalan buğdaylarımızın üzerine tekrar sıcak su ek edelim.
- Son olarak süzgeçten geçirdiğimiz karanfil suyu, fındık, sıcak süt, şeker, isteğe bağlı tuz, karabiber ekleyerek karıştıralım ve yaklaşık 15-20 dk daha kaynatalım.
- Hazırladığımız aşuremizi tek tek cam kaselere bölüştürelim. Biz bu ölçüler ile 15 kase aşure elde ettik.
- Aşure kaselerde soğumaya yüz tutunca, üzerini fındık, ceviz, fıstık, kuş üzümü, kuru üzüm ve nar taneleri ile süsleyebilirsiniz.
AŞURE’NİN PÜF NOKTALARI
- Aşurelik buğday, nohut ve kuru fasulyeyi başka kaplarda ıslatıp, suda en az 6-8 saat bekletin. (Hem pişmesi hem de hazmı için olmazsa olmaz)
- Şekeri aşurenin pişmesine yakın koyun, şeker tabana çökerse yanar. Şeker koyduktan sonra sürekli karıştırmayı ihmal etmeyin.
- Aşurenin kıvamının çok koyu olmamasına dikkat edin. Bir mühlet bekledikten sonra yeterlice ağırlaşıp çok koyu bir kıvam alabilir.
- Aşureniz çok katı olursa bir ölçü su ve şeker eği ile tekrar kaynatabilirsiniz.