Bugün 8 Ağustos Dünya Kediler Günü… Kutlu olsun… Ne kedisi ne de kitapsız şiarıyla yola çıkılarak muharrirlerin kedileriyle olan özel bağları her vakit hatırlanacak cinsten..
Kediler, edebiyatın öteki özel canlılarını oluşturuyor. Türkiye toplumunun da kedi sevgisi malum, muharrirlerin da… Birçok müellif kedilerden ilham larak kitap yazdılar, kimi ise kedilerini yazarak okurlarına sundular.
Dostoyevski’nin Cürüm ve Cezası’nın unutulmaz karakteri Raskolnikov’un ağlayarak bir atın boynuna sarıldığı sahne…
Kışkırtıcı filozof Nietzsche’nin meczupluk krizlerinden birinde kırbaçlanmış bir cet tutunarak ağlaması, Ursula K. Le Guin’in Yerdeniz kitaplarındaki haşin ejderhalar, Edgar Allan Poe’nun kuzgunu…
Edebiyatçıların kedi sevgisi
Bir de muharrirlerin, şairlerin tahminen bir sığınma alanı olarak gördükleri kedi sevgileri… Ahmet Hamdi Tanpınar’ın kara kedisiyle çektirdiği fotoğrafı meşhurdur. Sabit Fikir mecmuasında Mustafa Akar’ın verdiği bilgilere nazaran, kediler muharrirlerin vazgeçlmezleri ortasındaki yerini her daim korumuş.
Kitapların baş karakteri
Ya ötekiler, Mustafa Kutlu ve İbrahim Tenekeci’nin Latife kuşlarına olan sevgileri… Süleyman Çobanoğlu daima bir Kangal beslemeye heves etti. Tomris Uyar ve Bilge Karasu’nun kedi sevgileri malum. Kaç hikayelerinin, yazılarının baş karakteri oldu böylelikle kediler.
Çeperi delip geçmek
Edebiyatçıların öteki canlılara karşı gösterdikleri bu ilginin altında fıtratla alakalı bir gerçeğin yattığına inanıyorum. Muharrirler, şairler insanı ve beşere dair sıkıntıları anlatırken, hakikatin çeperlerinde dolanıyorlar, o çeperi delip geçeni çok az olabilir.
İbn Haldun’un tepsitleri
Yine de rahatsız ruhların bu macerası bize çok şey söylüyor. İbn Arabî’nin bu mevzudaki tespiti ise mükemmel. Hazret, nefsini ehlileştirdikçe yabanî canlıların kendisinden kaçmadığını keşfeder ormandaki seyahatlerinde.
İçindeki nefs öldükçe, öteki canlılarla dolaysız bir yakınlaşma kurar. Bizde de vardır; eski dervişleri anlatan çizimlerde, çabucak yanlarında bir geyik, bir karaca olduğunu fark ederiz.
Edebiyatın öbür canlıları
Demek nefsle birlikte insanın içindeki o yabanilik de ölüyor, geriye kalan hakikat ise kosmosla bağ kurmamızı, onla yakınlaşmamızı sağlıyor.
Edebiyatın öbür canlıları -kediler, kuzgunlar, ejderhalar- içimizdeki yabanî tadı anlamamızdaki en büyük yardımcılarımız. O vakit biz de tekrarlayalım Karasu’nun deyimleşmiş öğüdünü: Ne kitapsız, ne kedisiz…
Ergül Tosun
Kitap sayfası için bağlantı: