22 yaşındaki Mahsa Amini, 13 Eylül’de, mecburî başörtüsü maddelerini uygulayan ve ‘ahlak polisi’ olarak isimlendirilen İrşad devriyeleri tarafından saçının bir kısmı göründüğü gerekçesiyle gözaltına alındı. Gözaltında dövülerek komaya sokulan Amini, 16 Eylül’de hayatını yitirdi. Amini’nin vefatıyla başlayan ve ülke geneline yayılan aksiyonlar bugün 25. gününe girdi. Rejim güçlerinin sert müdahalesi sonucu şu ana kadar 185 kişi ömrünü yitirdi, yüzlerce kişi yaralandı ve üç binden fazla kişi gözaltına alındı.
Görüntüleri çıktı
20 Eylül’de Tahran’da katıldığı hareketlerde ömrünü yitiren, İranlı yetkililerin ise ‘çatıdan düştüğünü’ sav ettiği 16 yaşındaki Nika Şakarami‘nin yeni imgeleri ortaya çıktı. Vefatından saatler evvel, hareketler sırasında çekilen manzaralarda, Şakarami’nin bir çöp kutusunun üstüne çıkarak başörtüsünü yaktığı görülüyor. İmgelerde Nika’nın etrafındaki kalabalık da İran rejimine yönelik “Diktatöre ölüm” sloganı atıyor.
Anne güvenlik güçlerini sorumlu tuttu
Shakarami’nin annesi Nesrin Shakarami, BBC Persian servisine yaptığı açıklamada, güvenlik güçlerini kızını öldürmekle suçladı. Lakin yetkililer, genç kızın inşaat halindeki bir binadan muhtemelen çalışanlar tarafından atıldıktan sonra öldüğünü argüman etti. Geçen hafta İran devlet televizyonu, Nika’nın bir sokakta yürürken ve bir kapıdan inşaat halindeki bir binaya girdiğini gösteren bulanık imajlar yayınladı. Lakin, Nesrin Shakarami, görüntüdeki kişinin kızı olmadığını söyledi. Aileye yakın bir öbür kaynak da görüntüdeki şahısların Nika üzere yürümediklerini söyledi.
Aileyi yanlış beyanlarda bulunmaya zorladılar
Nesrin Shakarami ayrıyeten kız kardeşi Atash ve erkek kardeşi Mohsen‘in gözaltındayken Nika’nın vefatı hakkında yanlış beyanlarda bulunmaya zorlandıklarını sav etti. Anne Shakarami, “Güvenlik güçleri, Kardeşimin dört yaşındaki çocuğunu gözaltına almakla tehdit etti” dedi. Öte yandan, Nika Shakarami’nin ailesi, kaybolduktan 10 gün sonra genç kızın cesedini morgda bulduklarını ve kimliğini tespit etmek için yetkililerin yalnızca birkaç saniye yüzünü görmelerine müsaade verdiğini söyledi. Atash ayrıyeten İhtilal Muhafızlarının kendisine Nika’nın beş gün gözaltında tutulduğunu ve akabinde hapishane yetkililerine teslim edildiğini söylediğini tabir etti.
Protestodan sonra kayboldu
Nesrin Shakarami, ayrıyeten Nika’nın son günlerde toplumsal medyada ortaya çıkan görüntülerde görülen protestoya katıldıktan saatler sonra ortadan kaybolduğunu söyledi. Görüntülerden birinde Nika Saharami, bir çöp bidonunda üzerinde yanan bir başörtüsünü sallıyor. Etrafındaki bir kalabalık ise, tüm devlet sıkıntılarında son kelamı söyleyen dini önder Ayetullah Ali Hamaney‘e atıfta bulunarak “diktatöre ölüm” sloganları atıyor. Diğer bir görüntü ise sahneyi farklı bir açıdan gösteriyor.
‘Bunu yapmaya hakkı vardı’
Nesrin Shakarami, “Nika üzere ben de çocukluğumdan beri mecburî başörtüsüne karşıyım. Ancak benim neslim protesto edecek kadar yavuz değildi. Benim yaşımdaki beşerler yıllarca baskı, iftira ve aşağılamayı kabul etti lakin kızım protesto etti ve bunu yapmaya hakkı vardı” diye konuştu.
Z jenerasyonu ön safhalarda
Öte yandan, 1997-2012 yılları ortasında doğanlar olarak tanımlanan “Z Kuşağı”, İslam Cumhuriyeti’nin kurallarını ihlal ettiği teziyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin vefatıyla alevlenen protestoların ön saflarında yer aldı.
Protestolarda 28 çocuk öldü
Nika ise kelam konusu protestolar sırasında öldürülen tek genç protestocu olmadı. 22 yaşındaki Hadis Najafi‘nin ailesi, 21 Eylül’de Tahran’ın batısındaki Karaj kentinde protesto yaparken güvenlik güçleri tarafından vurularak öldürüldüğünü söyledi. Milletlerarası Af Örgütü’ne nazaran, 16 yaşındaki diğer bir kız çocuğu Sarina Esmailzadeh‘in 23 Eylül’de Karaj’daki protestolar sırasında güvenlik güçleri tarafından başına coplarla ağır bir halde dövüldükten sonra öldü. İran Çocuk Haklarını Muhafaza Derneği ise ülkedeki protestolar sırasında toplam 28 çocuğun öldürüldüğünü bildirdi. Küme, öbür birçok çocuğun da tutuklandığını ve gözaltı merkezlerinde tutulduğunu açıkladı.